Yerküre umumunda yeni tip corona virüs (Covid-19) vakalarının sayısı 3 buçuk milyonu aşarken, yaklaşık 250 bin kişinin irtihaline neden olan salgına karşı bilim kişilerinin çalışmaları sürat kesmeden devam ediyor.
Yerküre Sıhhat Örgütü (DSÖ)’nün son açıklamasına nazaran yerküre umumunda Covid-19’a karşı 83 aşı geliştiriliyor. ABD, İngiltere, Çin ve Avrupa’da potansiyel 8 aşının kişiler üzerinde deneyleri başlarken, Oxford Üniversitesi tarafından geliştirilen aşının haziran ayında birinci sonuçlarının alınmasının akabinde dağıtılabileceği duyuruldu.
Öte yandan, yerküredeki aşı çalışmaları umut verici olsa da bilim kişileri bir aşının geliştirilmesinin en az 12 ile 18 ay sürebileceğini daha evvel açıklamış, yerküre yan tesirleri gereğince test edilmemiş aşıların sonuçları ile evvelki yıllarda birkaç defa yüzleşmişti.
Fakat, yeni tip corona virüse ilşkin şu anda geliştirilmiş hiçbir aşı bulunmuyor ve maatteessüf geliştirilememe ihtimali de var.
TOPLULUKLAR HER AN YENİ BİR KARANTİNAYA HAZIR OLMALI
Bu yüzden toplulukların, Covid-19 ile birlikte yaşamayı öğrenmesi gerekiyor.
CNN’in haberine nazaran aşı çalışmaları hakkında yerküre siyasetçilerinin halka nadir açıkladığı durumlardan biri aşının olmayabileceği. Gelgelelim bu mümkünlük birçok bilim kişisi tarafından çok ciddiye alınıyor. Zira günümüzde hala AIDS, SARS, Lassa Humması ve MERS üzere birçok ölümcül marazın aşısı bulunmuyor.
Eksperlere nazaran aşıya bel bağlamadan evvel kentlerin kademeli olarak açılması ve testlerin ve fizikî takibin hayatın bir kesimi haline gelmesi gerekiyor. Bu yüzden kentler yavaş yavaş açılacak ancak yeni bir salgın dalgasının ortaya çıkması halinde bir anda yine farklı ölçeklerde karantina önlemlerinin devreye sokulması ihtimali daima olacak.
Covid-19’a karşı çeşitli tedaviler geliştirilebilir, gelgelelim hastalık her yıl tekrar ortaya çıkabilir. Önlemler gereğince ciddiye alınmazsa irtihal grafiği her yıl yukarıya yanlışsız yükselebilir.
VİRÜSLE YAŞAMAK İÇİN TOPLULUK AKDI DAVETI
Yerküre Sıhhat Örgütü (DSÖ) elçisi ve Londra’daki Imperial College’dan global sıhhat eksperi olan Profesör David Nabarro, hususa ait yaptığı açıklamada, “Hala aşısını bulamadığımız virüsler var. Covid-19 için bir aşı olacağına yahut bu aşının aktiflik ve güvenlik testlerini geçeceğine dair kesin bir varsayımda bulunamayız. Bütün toplulukların, sabit bir tehdit olarak corona virüsten korunduğu ve toplumsal hayat ile ekonomik faaliyetlerin virüs içimizdeyken devam edebildiği bir konum almaları hayati önemde”açıklamasını yaptı.
Nabarro, “Aşının geliştirilmemesi ihtimaline rağmen Covid-19 ile birlikte yaşamaya çalışmamız muhakkak hayati kıymet taşıyor” diyerek yeni ‘bir topluluk sözleşmesi’ davetinde bulundu.
Bununla birlikte, kimi bilim kişileri yeni tip corona virüsün AIDS ve sıtma üzere evvelki marazların tersine çok süratli mutasyon geçirmediğinden bir aşının geliştirilebileceği konusundan emin.
ABD Ulusal Alerji ve Enfeksiyon Marazları Enstitüsü yöneticisi Dr. Anthony Fauci de dahil olmak üzere birçoğu, bunun bir yıldan 18 aya kadar olabileceğini öne sürüyor. İngiltere Baş Tıbbi Memuru Chris Whitty üzere gayri figürler, ise aşının bir yılda geliştirilebileceğine inanıyor.
“18 AY İÇİNDE DAHA EVVEL HİÇBİR AŞI GELİŞTİRİLEMEDİ”
Ama bir aşı geliştirilse bile, bu hengam dilimlerinden rastgele birinde meyvesi daha evvel hiç elde edilmemiş bir muvaffakiyet olacak.
ABD’deki Baylor Tıp Fakültesi Ulusal Tropikal Tıp Mektebi Dekanı Dr. Peter Hotez, “Şimidye değin 18 ay içinde hiçbir aşı geliştirilmedi. Bulunursa çok saşırırım. Bu imkansız olduğu manasına gelmiyor, fakat epey sıradışı bir muvaffakiyet olur. Bizim bu yüzden A planına ve B planına gereksinimimiz var” dedi.
NEREDEYSE 40 YILDIR AIDS’İN AŞISI YOK
1984 yılında, ABD Sıhhat ve İnsan Hizmetleri Bakanı Margaret Heckler Washington’daki bir basın içtimasında, bilim insanlarının daha sonra HIV olarak duyurulacak bir virüsü muvaffakiyetle tanımladıklarını açıklamış ve önleyici bir aşının test için hazır olduğunu söylemişti.
Yaklaşık kırk yıl ve 32 milyon mevtten sonra yerküre hala bir AIDS aşısı bekliyor.
GÜRUH BAĞIŞIKLIĞI GERÇEKÇİ DEĞİL
Rota virüsüne karşı aşıyı geliştirilenlerden biri olan Offit , güruh bağışlıklığı tartışmaları hakkında ise, bu cins bir bağışıklığın enfeksiyonun kendisiyle değil, aşıyla sağlanmasının kıymetine dikkat çekti. Topluluğun büyük çoğunluğunun hastalanmadığı durumda bile Covid-19’un tesirlerinin ağır olduğunu söyleyen Offit, “Kızamık eksiksiz bir örnek. Aşılar yaygınlaşmadan evvel, yılda 2 ile 3 milyon insan bu illete yakalanıyordu. Covid-19’da da bu durum yaşanır” sözlerini kullandı.
Öte yandan, bilim kişilerinin gizemini çözemediği farklı marazlar da var. DSÖ’ye nazaran, yılda 400 bin kimseye bulaşan dang humması için tesirli bir aşı, on yıllardır bulunmamadı. 2017 yılında, illetin semptomlarını kötüleştirdiği tespit edildikten sonra bir aşının çalışması askıya alındı. Misal biçimde, -rinovirüsler ve adenovirüsler için – corona virüsler üzere soğuk algınlığı semptomlarına neden olabilen tipler için aşı geliştirmek çok güç görülünüyor. İki adenovirüs marazını önlemek için yalnızca bir aşı var ve ticari olarak mevcut değil.
KARANTİNA PRATIKLERI EKONOMİK VE POLİTİK OLARAK SÜRDÜRÜLEBİLİR DEĞİL
DSÖ Elçisi Nabarro, “Yüksek umutlarınız var ve umutlarınız kesik kesik,” diyerek, yavaş ve acı verici bir aşı geliştirme sürecini anlatıyor: “Biyolojik sistemlerle uğraşıyoruz, mekanik sistemlerle uğraşmıyoruz. Bu hakikaten vücudun nasıl reaksiyon verdiğine çok bağlı.”
Öte yandan, bir aşı üretilemezse, hayat şu an olduğu üzere kalmayacaktır. Çok çabuk olağana dönülmeyebilir. Hekim Neal, “Karantina tatbikleri ekonomik ve muhtemelen politik olarak sürdürülebilir değil. Yani virüsü denetim etmek için farklı şeylere gereksinimimiz var” açıklamasını yaptı.
KONUTTAN ÇALIŞMA YENİ SIRADAN OLACAK
Bunların bir yolu ise haneden çalışmanın yeni sıradan haline gelmesi. Aşının bulumdapı senaryoda bilhassa beyaz yakalılar için uzaktan çalışma bir standart haline gelecek. Grip/nezle üzere hastallıklara sahip olanlar işe asla gitmeyecek ve ofisler çokça kalabalık olmayacak.
